Kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn: Quy hoạch là trao thời dịp tiến lên cho mọi người hinddefence.com

Còn tôi sau khoản thời hạn tốt nghiệp tiến sĩ và tiến hành một thời hạn tồn tại tại nhiều nước ở Bắc Mỹ và châu Á thì việc trở về vào đầu thập niên 2010 là một lựa chọn khá thuận tiện. 

Bởi đấy là thời kỳ cả châu Á, đặc trưng là Việt Nam và Trung Quốc, đang là trung tâm của những thao tác xây dựng và tiến lên đô thị trên toàn thế giới.

Về mặt sự nghiệp, nếu với phụ thân tôi, ông rất bận rộn trong tư vấn thiết kế những dự án và công trình nên hiếm khi viết về những vấn đề quy hoạch thiết kế và cũng chưa lúc nào giảng dạy tại đại học.

Còn tôi dù bản thân từ trước đến giờ triệu tập công việc tư vấn thiết kế quy hoạch thiết kế thiết kế kiến trúc nhiều hơn thế và cũng đã đạt một vài thành tựu, nhưng tình hình khiến cho tôi từ từ buộc phải kiêm nhiệm thêm vai trò "bác sĩ đô thị" miễn phí (tên thường gọi thân tình của một vài nhà báo khi họ phỏng vấn tôi).

Tôi vẫn dành tuổi thọ rất nhiều cho việc viết báo, vấn đáp phỏng vấn, phát biểu tại những hội nghị vương quốc và quốc tế và giảng dạy tại những đại học trong nước và quốc tế.

* Ông thường có những phản biện chuyên môn thẳng thắn về những bất ổn trong những quy hoạch mới gần đây ở những địa phương. Được biết có trường hợp ở một tỉnh nọ, nhà chức trách rưới đã gọi tích điện điện đặt thẳng vấn đề nếu ông chịu vắng lặng trước một bản quy hoạch đầy bất cập mà người ta sắp công bố thì họ sẽ thường giành riêng của ông được ưu tiên trong một dự án to khác của cùng địa phương. Ông nghĩ gì về những "thương lượng" như vậy?

- Khi đã chọn nguyên tắc khoa học, khách quan và bất vụ lợi trong những ý kiến cố vấn của tôi, con người ta phải sẵn sàng gật đầu "thiệt hại" khi không thể "thương lượng" trái với nguyên tắc đó.

Tuy vậy, tôi luôn luôn sẵn sàng đón nhận những đối thoại cởi mở thân thiện sẽ giúp cho sức mọi người hiểu nhau và cùng chung tay với nhau. Đa số những bất cập xảy ra là do công tác quản trị và vận hành đô thị chưa được tốt, nhưng cũng có thể có khi do cả lãnh đạo địa phương lẫn nhà đầu tư đều chưa được tư vấn tốt.

Trong mọi trường hợp, luôn luôn luôn luôn có giải pháp thành phầm để nhà đầu tư vừa thu được lợi ích vừa thể hiện được trách rưới nhiệm xã hội của tớ, giúp xã hội người dân khu vực xung quanh cùng chung hưởng thành quả theo hướng "win - win".

Đừng quá phấn khích với dự án tỉ đô trang trọng

Cuốn sách Nhận diện đô thị Việt Nam đương đại của thiết kế sư Ngô Viết Nam Sơn

* Từng làm nghề quy hoạch ở những đô thị tiến lên (như San Francisco) cho tới những thành phố mới tuyệt đối (phố Đông Thượng Hải), từng xem thêm những quy mô đô thị nhiều năm ở châu Âu và hiện nay lại đang tư vấn quy hoạch cho một vài đô thị Việt Nam, ông thấy cái khó và cái dễ nếu như với một nhà quy hoạch trong việc sử dụng những điển cứu đô thị trên trái đất cho đô thị Việt Nam là gì?

- Cái dễ là mọi người rất có thể tận dụng lợi thế của người đi sau, sở dĩ hàng vạn những vấn đề đô thị bức xúc hiện nay tại Việt Nam thường đã từng được giải quyết và xử lý tốt ở đô thị nào đó trên trái đất, mọi người rất có thể nghiên cứu và phân tích chọn lọc lại những giải pháp thích hợp cho mình.

Cái khó là trái với điều người ta lầm tưởng, sẽ không thể thể thể có quy mô kiểu mẫu nào rất có thể ứng dụng cho mọi đô thị Việt Nam, sẽ không thể thể có một liều thuốc trị bá bệnh chung cho mọi đô thị tại vì mỗi đô thị đều phải sở hữu đặc trưng riêng về điều kiện tự nhiên, nước nhà con người và yêu cầu đặc thù riêng về mặt bảo tồn, chỉnh trang và tiến lên.

Do đó quy hoạch luôn luôn cần dựa trên nền tang nghiên cứu và phân tích khoa học, đưa ra giải pháp riêng thích tương thích với từng địa phương.

Do chưa hiểu được điều đó nên mới có chuyện xây dựng đô thị cao nguyên Đà Lạt dày đặc bê tông hóa như TP.HCM, chia cắt đô thị ven biển Phú Quốc theo như hình thức phân lô nhà phố ở vùng đồng bằng, hoặc tham vọng xây dựng nhà cao tầng to nhất Đông Nam Á trong vùng di sản thiên nhiên toàn thế giới Vịnh Hạ Long...

* Vậy trước "đề bài" quy hoạch một đô thị hiện nay, cần đặt yếu tố nào làm trung tâm?

- Tôi cho rằng một bản quy hoạch cần đáp ứng yêu cầu những yêu cầu và lợi ích chính đáng và rất riêng của mọi tầng lớp dân cư, từ giàu đến nghèo, từ già đến trẻ, từ nhà đầu tư và doanh nghiệp cho tới những tiểu thương kinh tế tài chính nhỏ, từ dân địa phương cho tới dân nhập cư... trong một tổng thể hài hòa và hợp lý với nhau và hỗ trợ nhiều thời cơ tiến lên cho toàn bộ mọi người.

Trong mọi quyết định quan trọng của một địa phương, lẽ ra những nhà quản trị và vận hành đô thị cần tâm niệm phải luôn luôn đặt lợi ích của đại vô số người dân thường thì lên trên hết tại vì họ thay mặt đại diện cho số đông cần phải được bảo vệ quyền lợi nhất.

Nhưng ngược lại, điều đó thường không được quyên tâm như quyên tâm tới nhà đầu tư và doanh nghiệp có quyền lực tối cao và có tích điện tài chính.

* Gần đây không riêng gì Việt Nam, tin tức về những tổn thương của đô thị ở khắp nơi trên toàn thế giới do đổi khác thời tiết, dịch bệnh... ngày càng tăng. Với những đô thị Việt Nam nói chung, cần một chiến lược nào để nhắm tới đô thị bền vững và kiên cố và đáng sống?

- Đất việt nam đã trải qua nhiều đại chiến tranh và một tuổi thọ suy thoái kinh tế tài chính kéo lâu năm, cho nên người dân đang có Xu thế sẵn sàng hy sinh mọi thứ để đạt lợi ích kinh tế tài chính. Chúng ta cần sớm chấn chỉnh lại việc này, để tiến lên kiên cố hơn, đừng để lòng tham khiến cho con người phải trả giá đắt trong tương lai.

Không phải tự nhiên mà những khu vực tiến lên đô thị nóng nhất hiện nay cũng đồng thời là những khu vực có nguy hại tối đa về ngập lụt, kẹt xe, ô nhiễm môi trường xung quanh, đời sống ngày càng ngột ngạt hơn.

Chiến lược phổ quát quan trọng nhất cho toàn bộ những đô thị Việt Nam gồm hai điểm chính. Thứ nhất là phải vận hành được quy trình tiến lên trong tương quan hợp lý việc khai thác những ưu điểm và những thời dịp mới với việc ứng phó trước những nhược điểm và những nguy cơ tiềm ẩn phát sinh trong quy trình đó.

Đừng quá phấn khích với những dự án tỉ đô sang trọng mà coi nhẹ việc Review và xác định trách nát nhiệm xử lý thích hợp nếu như với những tác động tiêu cực về mặt tài chính, văn hóa truyền thống, xã hội, môi trường thiên nhiên... mà dự án rất có thể gây ra.

Thứ hai, cần sẵn sàng tốt những kịch bản ứng phó với những tác động rất có thể xảy ra do liên quan của thay đổi thời tiết, nước biển dâng, thiên tai, dịch bệnh, chiến tranh... để con người luôn luôn nắm quyền chủ động trước mọi trường hợp.